انتخاب روش نمونه گیری

در این پست به معرفی نمونه گیری و روش های آن می پردازیم. نمونه گیری اغلب برای کاهش هزینه ها، کاهش زمان و در مواردی برای سالم ماندن عناصر جامعه (مثلا برای بررسی امنیت یک خودرو از یک شرکت خودروسازی، نیازی نیست که از تمامی خودروها تست امنیت گرفته شود) استفاده می شود. انواع روش های نمونه گیری متناسب با نوع پژوهشی که میخواهید انجام دهید وجود دارد که در ادامه به بررسی مهمترین و پرکاربردترین آن ها خواهیم پرداخت :

در این نوع روش نمونه گیری از کل جامعه مورد بررسی تعدادی نمونه به تصادف و با شانس برابر انتخاب می شوند. برای مثال انتخاب 200 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران به صورت تصادفی (فارق از در نظر گرفتن جنسیت، رشته، مقطع و غیره) یک نوع نمونه گیری تصادفی ساده است. انتخاب 100 شرکت تولیدی به صورت تصادفی از کلیه شرکت های تولیدی فعال در استان تهران.

این نوع نمونه گیری زمانی بکار می رود که محقق قصد دارد تا صفتی از عناصر را در نمونه خود از دست ندهد. برای مثال انتخاب 200 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران طوری صورت بگیرد که از تمامی مقاطع دکتری، کارشناسی ارشد، کارشناسی و کاردانی هر کدام به نسبت خود در نمونه قرار داشته باشند. همچنین انتخاب 100 شرکت تولیدی طوری صورت بگیرد که از همه شرکت ها با میزان تولید کم، متوسط و زیاد هر کدام به نسبت خود در نمونه قرار داشته باشند.

نمونه گیری خوشه ای شباهت هایی با نمونه گیری طبقه ای دارد و در مواردی اشتباها به جای یک دیگر استفاده می شود. در این نوع نمونه گیری عناصر جامعه در گروه هایی موجود می باشند که این گروه ها نسبت به هم تفاوت و برتری ندارند. برای مثال اگر بخوایم 300 نفر از اعضای هیئت علمی کشور ایران را انتخاب کنیم. کشور را به 4 قسمت شمالی، جنوبی، شرقی و غربی تقسیم بندی نموده و از هریک از این قسمت ها به صورت تصادفی نمونه گیری به عمل می آوریم.

برای این که به بررسی هوش اجتماعی دانشجویان استان تهران بپردازیم ابتدا به صورت تصادفی چند دانشگاه را از دانشگاه های استان تهران انتخاب کرده و از دانشجویان این دانشگاه ها نمونه گیری می کنیم. تفاوتی که در نمونه گیری طبقه ای و خوشه ای وجود دارد این است که اعضای موجود در هر طبقه باید دارای یک صفت خاص و مانند هم باشند و میان طبقه ها ناهمگنی وجود داشته باشد، درصورتی که در نمونه گیری خوشه ای، خوشه ها باید با یکدیگر همانند و همگن باشند و درون خوشه ناهمگنی وجود داشته باشد.

اگر یادتان باشد در زمان هدفمند کردن رایانه ها در ابتدا خانوارها بر اساس وضعیت اقتصادیشان به چند گروه تقسیم بندی شدند که به اشتباه به آن خوشه می گفتند. خانوارهایی که در وضعیت اقتصادی خوبی قرار داشتند در خوشه اول و به همین ترتیب در خوشه های بعدی قرار گرفتند. درصورتی که با توجه به این که این خانوارها بر اساس صفت وضعیت اقتصادی گروه بندی می شدند باید از واژه طبقه و روش نمونه گیری طبقه ای استفاده می شد.

گاهی اوقات پیش می آید که برای نمونه مورد نظر یک سری محدودیت هایی وجود دارد. به عنوان مثال برای انتخاب شرکت های بورسی به عنوان نمونه آماری در یک بازه زمانی 5 ساله، از تمامی شرکت های موجود فقط آنهایی را میتوانیم انتخاب کنیم که حداقل 5 سال سابقه فعالیت در بورس را داشته باشند. و همچنین محدودیت بعدی این می تواند باشد که این شرکت های باقی مانده در این 5 سال اطلاعات مالی کاملی ارائه داده باشند. نمونه گیری حذفی بدین معناست که آن نمونه ای انتخاب می شود که ویژگی های مد نظر محقق را داشته باشد.